اگر دادخواستی علیه شخصی داده شود و خوانده یعنی کسی که علیه او خواسته مطرح شده است، ابلاغیه را به شخصه تحویل نگرفته باشد و به تعبیر حقوقی به او ابلاغ نشده باشد و یا این که ابلاغ شده ولی در جلسات دادگاه حاضر نشود، در صورت محکوم شدن او رای صادره غیابی است. این قاعده در خصوص طلاق هم صدق می‌کند.

طلاق غیابی یکی از انواع طلاق است که با توجه به شرایطی هر یک از زن یا مرد در دادگاه خانواده آن را درخواست می‌کنند. اما قبل از توضیح در خصوص طلاق غیابی باید ابتدا بدانیم رأی غیابی چیست؟ در مجله دلتا در خصوص شرایط و چگونگی درخواست طلاق غیابی توضیح داده شده است.

رأی غیابی چیست؟

پیش از توضیح در باره طلاق غیابی  لازم است بدانیم رای غیابی چیست؟ اگرعلیه شخصی  دادخواست داده شود و خوانده یعنی کسی که علیه او خواسته مطرح شده است خود ابلاغیه وقت رسیدگی دادگاه را تحویل نگرفته باشد و به تعبیر حقوقی طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی به او ابلاغ نشده باشد و یا این که در جلسات دادگاه حاضر نشود، در صورت محکوم شدن اوو ندادن لایحه، رای صادره غیابی است، رای غیابی ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ در همان شعبه قابل واخواهی است و کسی که رای غیابی علیه او صادر شده است می تواند ظرف مدت مذکور از دادگاه با ذکر دلیل تقاضای واخواهی و رسیدگی مجدد کند.

خواسته طلاق هم از قاعده مذکور مستثنی نیست و اگر وقت رسیدگی به خوانده ابلاغ واقعی نشده باشد و در دادگاه نیز حضور نیابد و لایحه هم نداده باشد در فرض محکومیت، طلاق غیابی است. اما با توجه به این که خواهان طلاق و خواسته طلاق می تواند طلاق از طرف مرد یا طلاق از طرف زن باشد، دراین خصوص جداگانه توضیح داده می شود.

طلاق غیابی از طرف مرد

طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی حق طلاق در اختیار مرد است. بنابراین اگر مردی دادخواست طلاق به طرفیت همسرش بدهد چه زن در دادگاه حاضر شود و یا حضور پیدا نکند و لایحه نیز ندهد قطعا رای طلاق صادر خواهد شد ؛ اما در حالت دوم رای صادره طلاق غیابی است و زن می تواند در مهلت قانونی واخواهی کند. آنچه اهمیت دارد این است که رای طلاق به درخواست مرد از سوی دادگاه صادر می شود.

به هر حال ثبت طلاق منوط است به پرداخت حقوق مالی زن که در رای دادگاه منعکس می شود.

حقوق مالی زن در طلاق از طرف مرد عبارت است از مهریه، اجرت المثل ایام زوجیت (به شرط مطالبه از سوی زن)، نفقه ایام عده، نفقه معوقه (در صورت مطالبه زن و استحقاق او) و شرط تنصیف اموال مندرج در عقدنامه ها به شرط امضاء این شرط توسط مرد و موجود بودن اموال هنگام طلاق که بعد از عقد خریداری شده باشد.

بعد از صدور حکم طلاق غیابی به درخواست مرد اگر مهریه قبلا توسط زن مطالبه نشده باشد مرد در صورت مصر بودن و ناتوانی در پرداخت یک جای مهریه می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به همان شعبه صادر کننده طلاق به طرفیت زن ارائه دهد .دادگاه در صورت حضور نیافتن زن یا نبودن او با توجه به شهادت شهود مرد، مهریه را تقسیط می کند.

طلاق غیابی از طرف زن چگونه است ؟

اگر دادخواست طلاق از طرف زن داده شده و شرایط طلاق غیابی را هم داشته باشد به این معنی که برگه‌ ابلاغیه به شوهر داده نشده باشد و یا مرد با وجود ابلاغ، در دادگاه حاضر نشود و لایحه نفرستد، دادگاه حکم طلاق غیابی صادر می‌کند.

شرایط طلاق غیابی از طرف زن

۱. هرگاه شوهر چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد، یعنی غایب باشد و هیچ خبری از او در دست نباشد و زن دادخواست طلاق بدهد، دادگاه سه نوبت آگهی هر یک به فاصله‌ یک ماه در روزنامه محلی و یکی از روزنامه‎های کثیرالانتشار محل تهران با هزینه‌ خواهان منتشر می‌کند. پس از گذشتن یک سال از اولین آگهی، چنانچه خبری از زنده بودن مرد نشود، دادگاه حکم به فوت فرضی مرد می‌دهد. به عبارت دیگر فرض را بر این می‎گیرند که مرد فوت کرده است.
۲. نپرداختن نفقه توسط مرد به مدت شش ماه، حتی اگر خودداری مرد از دادن نفقه به دلیل تنگدستی و فقر او باشد.
در این موارد، زن می‌تواند برای مطالبه‌‌ نفقه به دادگاه مراجعه کند و در صورت عدم پرداخت نفقه از جانب مرد، دادخواست طلاق دهد. البته اگر زن در قبال شوهر تمکین نکند و از انجام تکالیف قانونی‎ خود بدون دلیل موجه خودداری کند، ناشزه محسوب می‌شود و حق دریافت نفقه را نخواهد داشت.
۳. از دیگر شرایط طلاق غیابی که از طرف زنان، بسیار مطرح می‎شود، رهایی از زندگی پر مشقت و تحمل‌ناپذیر است که در پی آن درخواست طلاق می‎کنند و در صورت اثبات عُسر و حَرَج و احراز این شرایط توسط دادگاه، دادگاه حکم طلاق صادر می‌کند.
عسر و حرج یعنی سختی و مشقتی که توان و تحمل ادامه‌ زندگی برای زن وجود نداشته باشد. زن با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق کرده و دادگاه می‌تواند مرد را مجبور به طلاق کند. چنانچه در صورت اجبار دادگاه، همچنان مرد حاضر به طلاق نباشد، با اجازه دادگاه زن می‌تواند طلاق بگیرد. شایان ذکر است، معیار تعیین عسر و حرج زن، عرف است که با توجه به شرایط روحی و اجتماعی زن و شوهر و محیط و زمان و مکان تعیین می‌شود. در عمل، اثبات این ادعا از مشکل‌ترین مواردی است که زن برای مطالبه طلاق با آن مواجه است.

مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با انواع طلاق “انواع طلاق و مراحل آن در قانون” را مطالعه کنید.

طالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

اگر دادخواستی علیه شخصی داده شود و خوانده یعنی کسی که علیه او خواسته مطرح شده است، ابلاغیه را به شخصه تحویل نگرفته باشد و به تعبیر حقوقی به او ابلاغ نشده باشد و یا این که ابلاغ شده ولی در جلسات دادگاه حاضر نشود، در صورت محکوم شدن او رای صادره غیابی است. این قاعده در خصوص طلاق هم صدق می‌کند.

طلاق غیابی یکی از انواع طلاق است که با توجه به شرایطی هر یک از زن یا مرد در دادگاه خانواده آن را درخواست می‌کنند. اما قبل از توضیح در خصوص طلاق غیابی باید ابتدا بدانیم رأی غیابی چیست؟ در مجله دلتا در خصوص شرایط و چگونگی درخواست طلاق غیابی توضیح داده شده است.

رأی غیابی چیست؟

پیش از توضیح در باره طلاق غیابی  لازم است بدانیم رای غیابی چیست؟ اگرعلیه شخصی  دادخواست داده شود و خوانده یعنی کسی که علیه او خواسته مطرح شده است خود ابلاغیه وقت رسیدگی دادگاه را تحویل نگرفته باشد و به تعبیر حقوقی طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی به او ابلاغ نشده باشد و یا این که در جلسات دادگاه حاضر نشود، در صورت محکوم شدن اوو ندادن لایحه، رای صادره غیابی است، رای غیابی ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ در همان شعبه قابل واخواهی است و کسی که رای غیابی علیه او صادر شده است می تواند ظرف مدت مذکور از دادگاه با ذکر دلیل تقاضای واخواهی و رسیدگی مجدد کند.

خواسته طلاق هم از قاعده مذکور مستثنی نیست و اگر وقت رسیدگی به خوانده ابلاغ واقعی نشده باشد و در دادگاه نیز حضور نیابد و لایحه هم نداده باشد در فرض محکومیت، طلاق غیابی است. اما با توجه به این که خواهان طلاق و خواسته طلاق می تواند طلاق از طرف مرد یا طلاق از طرف زن باشد، دراین خصوص جداگانه توضیح داده می شود.

طلاق غیابی از طرف مرد

طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی حق طلاق در اختیار مرد است. بنابراین اگر مردی دادخواست طلاق به طرفیت همسرش بدهد چه زن در دادگاه حاضر شود و یا حضور پیدا نکند و لایحه نیز ندهد قطعا رای طلاق صادر خواهد شد ؛ اما در حالت دوم رای صادره طلاق غیابی است و زن می تواند در مهلت قانونی واخواهی کند. آنچه اهمیت دارد این است که رای طلاق به درخواست مرد از سوی دادگاه صادر می شود.

به هر حال ثبت طلاق منوط است به پرداخت حقوق مالی زن که در رای دادگاه منعکس می شود.

حقوق مالی زن در طلاق از طرف مرد عبارت است از مهریه، اجرت المثل ایام زوجیت (به شرط مطالبه از سوی زن)، نفقه ایام عده، نفقه معوقه (در صورت مطالبه زن و استحقاق او) و شرط تنصیف اموال مندرج در عقدنامه ها به شرط امضاء این شرط توسط مرد و موجود بودن اموال هنگام طلاق که بعد از عقد خریداری شده باشد.

بعد از صدور حکم طلاق غیابی به درخواست مرد اگر مهریه قبلا توسط زن مطالبه نشده باشد مرد در صورت مصر بودن و ناتوانی در پرداخت یک جای مهریه می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به همان شعبه صادر کننده طلاق به طرفیت زن ارائه دهد .دادگاه در صورت حضور نیافتن زن یا نبودن او با توجه به شهادت شهود مرد، مهریه را تقسیط می کند.

طلاق غیابی از طرف زن چگونه است ؟

اگر دادخواست طلاق از طرف زن داده شده و شرایط طلاق غیابی را هم داشته باشد به این معنی که برگه‌ ابلاغیه به شوهر داده نشده باشد و یا مرد با وجود ابلاغ، در دادگاه حاضر نشود و لایحه نفرستد، دادگاه حکم طلاق غیابی صادر می‌کند.

شرایط طلاق غیابی از طرف زن

۱. هرگاه شوهر چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد، یعنی غایب باشد و هیچ خبری از او در دست نباشد و زن دادخواست طلاق بدهد، دادگاه سه نوبت آگهی هر یک به فاصله‌ یک ماه در روزنامه محلی و یکی از روزنامه‎های کثیرالانتشار محل تهران با هزینه‌ خواهان منتشر می‌کند. پس از گذشتن یک سال از اولین آگهی، چنانچه خبری از زنده بودن مرد نشود، دادگاه حکم به فوت فرضی مرد می‌دهد. به عبارت دیگر فرض را بر این می‎گیرند که مرد فوت کرده است.
۲. نپرداختن نفقه توسط مرد به مدت شش ماه، حتی اگر خودداری مرد از دادن نفقه به دلیل تنگدستی و فقر او باشد.
در این موارد، زن می‌تواند برای مطالبه‌‌ نفقه به دادگاه مراجعه کند و در صورت عدم پرداخت نفقه از جانب مرد، دادخواست طلاق دهد. البته اگر زن در قبال شوهر تمکین نکند و از انجام تکالیف قانونی‎ خود بدون دلیل موجه خودداری کند، ناشزه محسوب می‌شود و حق دریافت نفقه را نخواهد داشت.
۳. از دیگر شرایط طلاق غیابی که از طرف زنان، بسیار مطرح می‎شود، رهایی از زندگی پر مشقت و تحمل‌ناپذیر است که در پی آن درخواست طلاق می‎کنند و در صورت اثبات عُسر و حَرَج و احراز این شرایط توسط دادگاه، دادگاه حکم طلاق صادر می‌کند.
عسر و حرج یعنی سختی و مشقتی که توان و تحمل ادامه‌ زندگی برای زن وجود نداشته باشد. زن با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق کرده و دادگاه می‌تواند مرد را مجبور به طلاق کند. چنانچه در صورت اجبار دادگاه، همچنان مرد حاضر به طلاق نباشد، با اجازه دادگاه زن می‌تواند طلاق بگیرد. شایان ذکر است، معیار تعیین عسر و حرج زن، عرف است که با توجه به شرایط روحی و اجتماعی زن و شوهر و محیط و زمان و مکان تعیین می‌شود. در عمل، اثبات این ادعا از مشکل‌ترین مواردی است که زن برای مطالبه طلاق با آن مواجه است.

مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با انواع طلاق “انواع طلاق و مراحل آن در قانون” را مطالعه کنید.

طالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

طلاق یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی به حساب می‌آید که صدمات جبران ناپذیری را نه فقط برای زن و مرد و فرزندان، بلکه بر جامعه وارد می‌کند. در ادامه معایب و مضرات طلاق توافقی ذکر شده است.

طلاق توافقی به نوعی از طلاق گفته می‌شود که با رضایت و توافق زن و مرد انجام می‌گیرد. می‌توان گفت توافقات اولیه زوج‌ها مراحل طلاق را آسان‌تر خواهد کرد ولی این طلاق نیز معایبی دارد. در مجله دلتا به بررسی مزایا و مضرات طلاق توافقی از دیدگاه قانون پرداخته شده است. پس در ادامه با مجله حقوقی دلتا همراه باشید.

طلاق توافقی

در این طلاق زن و مرد قبل از اینکه اقدام به شکایت و درخواست طلاق در دادگاه کنند، درباره کلیه مسائل همانند مهریه ، حضانت و ملاقات فرزند، نفقه و هر مسأله دیگری که به هر دو نفر و فرزندان آن‌ها مربوط می‌شود با یکدیگر به نتیجه و تفاهم می‌رسند و با مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه مدارک مورد نیاز برای طلاق توافقی اقدام می‌کنند.

مراحل طلاق توافقی

برای این کار زن و مرد با ارائه مدارک لازم که عبارتند از اصل عقدنامه یا رونوشت، اصل شناسنامه‌ها و کپی کارت ملی به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مربوط به طلاق توافقی را ثبت می‌کنند. باید در دادخواست تمامی مواردی که از قبل توافق شده ذکر شود.
در ادامه هر یک از زوج‌ها باید فردی از خویشاوندان را به عنوان داور به دادگاه معرفی کند. شایان ذکر است این داوران باید با دو طرف صحبت کنند تا آن دو از تصمیم خود مبنی بر طلاق، منصرف شوند.

مطلب پیشنهادی : برای آشنایی بیشتر از نحوه معرفی داور به دادگاه مطلب ” داوری در طلاق چیست و چه مراحلی دارد؟ ” را مطالعه کنید.

مضرات طلاق توافقی

طلاق یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی به حساب می‌آید که صدمات جبران ناپذیری را نه فقط برای زن و مرد و فرزندان، بلکه بر جامعه وارد می‌کند. در ادامه معایب و مضرات طلاق توافقی ذکر شده است.
۱. به دلیل این که طلاق توافقی سریع‌تر از سایر طلاق‌های دیگر است و در احتمال تصمیم گیری در واقع در این شکل از جدایی زن و مرد هر کدام دلایلی برای طلاق دارند که می‌تواند آن‌ها را مجاب به جدایی کند.
۲. در طلاق توافقی شوهر هیچ اجبار و الزامی برای آمدن به محضر پس از صدور حکم طلاق ندارد، بنابراین بهتر است زوج ها، الزام رفتن به محضر را هم جزئی از تعهدات خود ذکر کنند تا بتوان از طریق دادگاه الزام شوهر را به آنچه تعهد داده درخواست کرد.

مزایای طلاق توافقی

• کوتاه بودن زمان صدور گواهی مربوط برای جواز اجرای طلاق
• عدم تشکیل پرونده‌های متعدد در دادگستری
• جلوگیری از رجوع مکرر زن و مرد به دادگستری
• دخالت زوج‌ها در طلاق و صدور گواهی‌ عدم سازش
• درگیری کمتر و کاهش تنش میان خانواده‌های زن و‌ مرد و فرزندان آن‌ها
• امکان حذف نام همسر سابق از شناسنامه
در نهایت اگر زن و مرد واقعا به این نتیجه برسند که ادامه زندگی با یکدیگر مقدور نیست، طلاق توافقی یکی از بهترین راه حل‌های مواجهه با این مشکل است.

کودکان طلاق دسته ‌ای از کودکان هستند که باید حقوق آن ها را مورد توجه بسیار قرار داد. در ادامه به حقوق فرزندان بعد از طلاق اشاره شده است.

حقوق کودکان از جمله مسائل مهم محسوب می‌شود که همه جوامع به آن اهمیت فراوانی می‌دهند. یکی از حقوق اولیه و اساسی کودک برخورداری از خانواده‌ ای مناسب و محیطی امن است. اما با بروز طلاق در خانواده، حقوق کودکانی که خانواده‌ های خود را از دست می‌دهند ممکن است در معرض تضییع قرار ‌بگیرد. به گزارش مجله دلتا بر اساس پیمان‌ نامه بین المللی حقوق کودک، اعم از اینکه پدر و مادر در کنار هم زندگی کنند یا از یکدیگر جدا شده باشند، کودکان باید از حق ارتباط با والدین و داشتن خانواده مناسب بهره‌مند باشند.

حقوق کودکان بعد از طلاق

کودکان طلاق، دسته‌ ای از کودکان هستند که باید حقوق آن‌ ها را مورد توجه بسیار قرار داد. در ادامه به حق و حقوق کودکان و مشکلات فرزندان طلاق اشاره شده است.

حق ملاقات فرزندان طلاق با والدین

ملاقات با پدر و مادری که کودک تحت حضانت آن ها قرار ندارد یکی از حقوق این کودکان است.

۱. پدر یا مادر نمی‌تواند این موضوع را عنوان کند که حاضر به ملاقات با فرزند نیست یا می‌خواهد که این حق را ببخشد. البته در مواردی که پدر یا مادر، دارای شرایط قانونی لازم برای ملاقات یا حضانت فرزند نباشند یا ملاقات با آن‌ ها برای کودک خطرناک باشد، می‌توان از طریق قانونی اقدام به جلوگیری از ملاقات فرزند با پدر یا مادر کرد.

۲. مکان ملاقات فرزند بعد از طلاق باید مناسب و متناسب با روحیات کودک باشد. به طور مثال دیدار در اماکنی مانند کلانتری‌ ها، مناسب نیست.

۳. مدت زمان ملاقات فرزند نیز از جمله مسائلی است که باید به آن توجه داشت. در واقع دیدارهای کوتاه مدت، کودک را از لحاظ عاطفی ارضا نخواهد کرد.

۳. خروج پدر یا مادری که حضانت کودک را عهده‌ دار است، همراه با کودک به خارج از مرزهای کشور، موجب می‌شود حق ملاقات با کودک برای طرف مقابل، از بین برود. باید در نظر داشت که حتی در موارد خروج قانونی و همراه با مجوز، پدر یا مادری که دارای حضانت است باید تضمین کند که حق تماس یا مکالمه فرزند با طرف دیگر از بین نخواهد رفت.

” مطالب پیشنهادی : برای کسب اطلاعات بیشتری درباره حق ملاقات فرزندان بعد از طلاق به مقاله ملاقات فرزند ؛ حق طبیعی پدر و مادر مراجعه فرمایید. “

نفقه فرزند

نفقه کودکان طلاق، یکی دیگر از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. کودکان هم در حالت عادی و هم در صورت طلاق پدر و مادر، از حق دریافت نفقه برخوردارند. بنابراین باید شرایطی فراهم شود تا کودک نفقه خود را از فرد مکلف به پرداخت که عموما پدر است دریافت کند تا شرایط و خدمات مربوط به کودک تضمین شود.

” مطالب پیشنهادی : برای کسب اطلاعات بیشتری درباره نفقه فرزندان به مقاله نفقه فرزندان و اصولی که برای پرداخت آن باید بدانیم مراجعه فرمایید. “

نگهداری و تربیت مناسب

بر اساس قانون مدنی از جمله تکالیف والدین، نگهداری و تربیت مناسب فرزند است. در این خصوص والدین باید تمام تلاش خود را نسبت به تربیت و رشد صحیح کودک به‌ کار گیرند و در صورتی که هر کدام از آن ها متوجه شد که شخصی که حضانت و سرپرستی کودک را بر عهده دارد، اهمال و سهل انگاری می‌کند و تربیت کودک با مشکل مواجه شده است، باید از طریق قانونی اقدام کند. به طور مثال هرگاه هر یک از والدین مشاهده کرد که کودک از سوی طرف مقابل مورد آزار قرار گرفته، نباید نسبت به این موضوع بی‌ تفاوت باشد و لازم است برای رفع آن پیگیری‌ های لازم قانونی را انجام دهد.

حق آموزش و تربیت یکی از حقوق کودکان

حق آموزش و تربیت از جمله دیگر حقوق مهم کودکان به‌ خصوص کودکان طلاق محسوب می‌شود. به این معنا که پدر و مادر نباید کودک را از ادامه تحصیل محروم کنند. در قانون اساسی کشور ما بر حق برخورداری کودکان از آموزش اشاره شده است. همچنین همه کودکان حق دارند در محیطی امن زندگی کنند.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

در مواردی که زوج ها برای طلاق به دادگاه خانواده مراجعه می‌کنند، به درخواست زن یا مرد دادگاه موضوع دعوای آن ها را به داوری ارجاع می‌دهد. پس از صدور قرار داوری، هر یک از زن و مرد، یک نفر را به عنوان داور خود معرفی می‌کنند.

در طلاق به درخواست مرد یا زن، دادگاه به منظور ایجاد صلح و سازش بین طرف ها، موضوع را به داوری ارجاع می‌کند. به گزارش مجله دلتا دادگاه های خانواده با توجه به نظر داوران رأی صادر می‌کنند. ولی در مواردی که نظریه داوری مورد قبول دادگاه واقع نشود، آن را رد می‌کند. در ادامه برای بررسی بیشتر نقش داور طلاق و ماهیت و تاثیر داوری در طلاق با ما همراه باشید.

داور طلاق

همانطور که در بالا اشاره شد در مواردی که زوج ها برای طلاق به دادگاه خانواده مراجعه می‌کنند، به درخواست زن یا مرد دادگاه موضوع دعوای آن ها را به داوری ارجاع می‌دهد. پس از صدور قرار داوری، هر یک از زن و مرد، یک نفر را به عنوان داور خود معرفی می‌کنند. شایان ذکر است که در برخی موارد نظریه داوری مورد قبول دادگاه واقع نمی‌شود و به همین دلیل آن را رد می‌کند.

زمان ارجاع به داوری

با طرح دعوای طلاق از طرف زن و مرد یا یکی از آن ها، دادگاه در ابتدا نسبت به ارجاع زوج ها به داور اقدام نمی‌کند، بلکه ابتدا قاضی برای حل و فصل اختلاف تلاش می‌کند و در صورتیکه اختلافات با دخالت دادگاه برطرف نگردید، رسـیدگی به دعوا از طریق ارجاع امر به داوری صورت می‌گیرد. بنابراین داوران در طلاق، قائم مقام و نماینده دادگاه در رفع اختلاف هستند و زمانی در دعوا مداخله می­کنند که دادگاه در رفع اختلاف به نتیجه نرسیده باشد.

شرایط داور در طلاق

بعد از این که دادگاه قرار ارجاع امر به داوری را صادر کرد، هر یک از زن و مرد مکلفند ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ، یک نفر از نزدیکان خود را که دارای شرایط داوری است، به عنوان داور معرفی کنند. مسلمان، متأهل ، داشتن حداقل چهل سال سن و آشنایی نسبی با مسائل شرعی، خانوادگی و اجتماعی از شرایطی هستند که قانون برای داوری در طلاقدر نظر گرفته است. شایان ذکر است مردانی که نسبت به زن محرم هستند مانند پدر و برادر در صورتی که همسر آن ها نیز فوت کرده یا از هم جدا شده باشند، به عنوان داور پذیرفته می‌شوند. در صورت نبود فرد واجد شرایط در بین خویشاوندان یا عدم دسترسی به ایشان یا قبول نکردن داوری،هر یک از زوج ها می‌توانند داور خود را از بین افراد واجد صلاحیت دیگر تعیین و معرفی کنند. در صورت امتناع و خودداری زن و شوهر از معرفی داور یا عدم توانائی آنان، دادگاه خود به درخواست هر یک از طرف ها برای آن ها داور تعیین می‌کند.

وظایف داور طلاق

ابتدا مرد یا زن، داور مورد نظر خود را به دادگاه معرفی می‌کند. و پس از اینکه داور مورد نظر از طرف دادگاه تأیید شد، لازم است داور منتخب، طی لایحه ای به دادگاه پذیرش داوری خود را اعلام کند و با تشکیل جلسه یا جلسات متعدد با حضور زن و مرد و در صورت امتناع بدون حضور زوج ها یا یکی از آن ها در جهت رفع اختلاف و ایجاد سازش اقدام و نتیجه را در مهلت مقرر به دادگاه اعلام کند. در صورتی که مهلت تعیین شده برای داوری کافی نباشد، داوران می­توانند از دادگاه تقاضای تمدید مهلت کنند و در صـورتی که دادگاه درخـواست را ضـروری تشخیص داد، مهلت تمدید مـی­شود. نظریه داوری فرمت مشخصی ندارد و هر داوری بر اساس جلساتی که با زوجین جهت سازش برگزار می‌کند و نتیجه ای که به دست می‌آورد، نظریه داوری در طلاق را ارائه می‌کند.

مراحل داوری در طلاق

دادگاه خانواده باید زمانی را معین و وظایف و نحوه عملکرد داوران را به آن ها توصیح دهد و همچنین مهلت زمانی که داوران باید نظر خود را در خصوص اختلاف به دادگاه ارائه کنند، مشخص کند. داوران مکلفند با حضور زوج ها حداقل دو جلسه تشکیل داده و مشکلاتی را که موجب بروز اختلاف شده را، بررسی کنند و با ارائه راهکارهای مناسب سعی در رفـع اختلاف و سازش بین آن ها کنند.
عدم حضور زوجین یا یکی از آنها در جلسات، مانع تشکیل جلسه نیست و داوران باید به هر صورت، موارد اختلاف را بررسی و نظر خود را بر امکان یا عدم امکان سازش، در مهلت تعیین شده به دادگاه تقدیم کنند.

هزینه داوری طلاق

داور طلاق می‌­­­توانند برای انجام داوری تـقاضای حـق الـزحمه کنند و دادگاه نیز حـق ­­الزحمه آنان را تـعیین و دستور پرداخت آن را به داوران خواهد داد.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

هر یک از زن یا شوهر یا هر دو می‌توانند تا قبل از آخرین جلسه دادگاه که منجر به صدور حکم می‌شود از در خواست طلاق صرف نظر کرده و دادخواست خود را مبنی بر طلاق پس بگیرند و از دادگاه بخواهند که آن را نادیده تلقی کند.

طلاق توافقی با خواست و توافق زن و شوهر واقع می‌شود. اما اغلب ابهامات و سؤالاتی در خصوص این نوع طلاق مطرح می‌شود که در مجله دلتا به سؤالات طلاق توافقی پاسخ داده شده است. پس در ادامه با ما همراه باشید.

سؤالات طلاق توافقی

زن یا شوهر تا چه زمانی می‌توانند از طلاق انصراف دهند؟

هر یک از زن یا شوهر یا هر دو می‌توانند تا قبل از آخرین جلسه دادگاه که منجر به صدور حکم می‌شود از در خواست طلاق صرف نظر کرده و دادخواست خود را مبنی بر طلاق پس بگیرند و از دادگاه بخواهند که آن را نادیده تلقی کند.

گواهی عدم امکان‌ سازش

آیا بعد از صدور گواهی عدم امکان سازش، شوهر می‌تواند از طلاق جلوگیری کند؟

یکی از سؤالات طلاق این است که اگر در رأى صادره از دادگاه خانواده طلاق از نوع خلعی باشد و شوهر در خصوص طلاق، وکالت بلاعزل به زن داده باشد، زن می‌تواند با مراجعه به محضر و اجرای صیغه طلاق خود را مطلقه کند. بنابراین در چنین شرایطی مرد نمی‌تواند مانع طلاق شود. شایان ذکر است که مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش، سه ماه از تاریخ صدور حکم، تعیین می‌شود. بنابراین زن باید در مدت ۳ ماه برای اجرای حکم طلاق اقدام کند. بنابراین در صورتیکه در این مدت انجام طلاق را نخواهد و به عبارتی حکم را اجرا نکند، شوهر نمی‌تواند با حکم گواهی عدم امکان سازش، از محضر درخواست کند که صیغه طلاق جاری و زن را طلاق دهد. بنابراین در چنین وضعی که زن برای طلاق اقدام نمی‌کند ولی شوهر اصرار به طلاق داشته باشد، مرد فقط می‌تواند به دادگاه مراجعه و دادخواست طلاق رجعی بدهد و پس از صدور حکم طلاق رجعی، زن را طلاق دهد.

طلاق خلع

یکی از سؤالات طلاق این است که آیا مرد می تواند پس از طلاق خلع رجوع کند؟

طبق قانون، در طلاق خلع اگر زن بعد از طلاق تا زمانی که عدّه طلاق باقی است می‌تواند از مالی که به مرد بخشیده (بذل کرده) منصرف شود و آن را از شوهر مطالبه کند و شوهر نیز در مقابل، این حق را پیدا می‌کند که از طلاق (انصراف دهد) رجوع کند. برای اینکه این رجوع و برگشت محقق شود شوهر باید با قصد و اراده به طور لفظی یا عملی، اقدامی که دلالت بر رجوع داشته باشد انجام دهد. به طور مثال بگوید از طلاق رجوع کردم. در واقع در چنین شرایطی بدون اینکه لازم باشد عقد ازدواج مجدداً منعقد شود، طلاق انجام گرفته نادیده تلقی می‌شود و وضعیت به حالت قبل از طلاق برمی‌گردد. باید در نظر داشت که در طلاق خلع تا زمانی که زن در دوران عده است، زن و شوهر امکان رجوع از طلاق وجود دارد. به این معنا که زوج ها فقط تا پایان عده چنین فرصتی دارند و پس از آن، دیگر برای هیچ یک از آن ها چنین حقی وجود ندارد. بایددر نظر داشت که چنانچه زن و شوهر از طلاق منصرف شوند زن نمی‌تواند به استناد همان حکم قبلی دادگاه مجدداً به محضر مراجعه و صیغه طلاق جاری شود. زیرا همان طور که گفته شد پس از اینکه زن مالی را که به مرد بخشیده پس می‌گیرد و مرد نیز از از طلاق انصراف می‌دهد همه چیز به اوضاع و احوال سابق برگشته و دیگر حکم صادره برای اجرای صیغه طلاق اعتباری ندارد.

حق حضانت

اگر زن یا شوهر درطلاق توافقی حق حضانت فرزندان را به دیگری واگذار کند، بعدها می تواند مجدداً تقاضای حضانت کند؟

به دلیل آن که حضانت، از حقوق و تکالیف والدین است. بنابراین می‌توان گفت پدر یا مادر حق حضانت یعنی نگاهداری اطفال را در سنینی از زندگی آن ها دارند، و همچنین نسبت به آن ها تکلیف هم دارند و تکلیف را نمی‌توان از خود ساقط کرد. به طور مثال حضانت دختر تا ۷ سالگی با مادر است. حال اگر در طلاق توافقی زن دختر ۴ ساله را به پدر بدهد و حضانت را از خود سلب کند، چنین سلب اختیاری، اعتبار ندارد. و در صورت پشیمانی در چنین حالتی می‌تواند حتی بعد از طلاق مجدداً به دادگاه مراجعه و دادخواست حضانت فرزندان را به دادگاه خانواده ارائه دهد و حضانت فرزندان را درخواست کند. در خصوص حق ملاقات فرزندان نیز، اگر در طلاق توافقی هر یک از زن یا شوهر حق ملاقات فرزندان را از خود سلب کند، مجدداً می‌تواند تقاضای ملاقات فرزندان را کند، زیرا حق ملاقات هم مانند حق حضانت قابل اسقاط (از بین رفتنی) نیست و چنانچه مرد یا زن این حق را از خود سلب کند، به همان دلایلی که در مورد حضانت ذکر شد چنین سلب اختیاری فاقد اعتبار است و کسی که این حق را از خود سلب کرده می‌تواند حتی بعد از طلاق با مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست، تقاضای ملاقات فرزندان را داشته باشد.

نفقه

اگر زن در طلاق توافقی، نفقه فرزند را به عهده بگیرد، بعداً می‌تواند از دادگاه تقاضا کند که مرد نفقه را بدهد؟

طبق قانون مدنی که مقرر می‌دارد : «نفقه اولاد بر عهده پدر است …»، در صورتی که پدر طفل در حیات باشد، مادر مکلف به پرداخت نفقه نیست. بنابراین چنانچه در طلاق توافقی، مادر ث نفقه فرزندان تحت حضانت خود را قبول کرده باشد، بعداً مى‌تواند درخواست نفقه فرزندان را به دادگاه ارائه کند

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

با توجه به قانون، مشاوره طلاق حداقل ۴ جلسه در یک ماه است که البته به تشخیص مشاور خانواده و با توجه به شرایط خاص زن و شوهر می‌تواند در یک جلسه هم باشد.

مشاوره طلاق، مشاوره ای است که با هدف کمک به زن‌ و شوهر برای بهبود روابط و مدیریت درباره‌ طلاق انجام می‌شود و به زوج ها کمک می‌کند تا تشخیص بدهند که بهترین انتخاب با توجه به اوضاع و شرایط کدام است، این که بهتر است به زندگی مشترک ادامه بدهند یا از هم جدا شوند. در مجله دلتا به سؤالات مشاوره طلاق پاسخ داده شده است.

مشاوره طلاق اجباری است؟

مشاوره قبل از طلاق طبق قانون حمایت از خانواده، اجباری شده است ولی رویه دادگاه‌ های خانواده در کشور در این مورد یکسان نیست. در بعضی از شهرها زوج ها به واحد مشاوره ارجاع داده می‌شوند، و در بعضی از شعب دادگاه خانواده حضور حداقل یکی از آن ها برای مشاوره ضروری است و بعضی دیگر از شعب نیز مشاوره بدون حضور زن و شوهر و با حضور وکیل را امکان پذیر می‌دانند.

مشاوره قبل از طلاق چند جلسه است ؟

با توجه به قانون، مشاوره طلاق حداقل ۴ جلسه در یک ماه است که البته به تشخیص مشاور خانواده و با توجه به شرایط خاص زن و شوهر می‌تواند در یک جلسه هم باشد. در خصوص موضوع مدت زمان مشاوره قبل از طلاق توافقی باید در نظر داشت، در صورتی که زوج ها تمایل به طلاق توافقی داشته باشند لازم است که هر دو طرف در این جلسات حاضر شوند در غیر این صورت طلاق یک طرفه از جانب زن یا مرد مطرح می‌شود.

عدم حضور زوج در مشاوره طلاق

در ۲ حالت صرف بودن وکیل در جلسه مشاوره کفایت می‌کند.
۱. هر یک از زن یا شوهر خارج از کشور باشند.
۲. مدارکی مبنی بر عدم امکان حضور یکی از زوج ها ارائه شود.

زمان مراجعه به مشاور

هر زمانی که زن یا شوهر احساس کردند که در زندگی مشترک احساس رضایتمندی لازم را ندارند و به مشکل برخورده اند، بهترین تصمیم مراجعه به مشاوره است. در خصوص مراجعه به مشاور طلاق می‌توان گفت قطعاً مفید خواهد بود که در زیر توضیح داده شده است.
• وقتی زوج ها دائماً درباره‌ مسائل مربوط به طلاق فکر می‌کنند.
• وقتی نمی‌توانند روی آینده تمرکز برنامه ریزی کنند.
• وقتی زن  و شوهر قدرت تصمیم گیری ندارند و از شرایط پیش آمده ترسیده اند.
افراد بعد از حضور در جلسات مشاوره طلاق متوجه می‌شوند که طرز تفکر و نگرشی که نسبت به ازدواج و جامعه داشته اند تا چه اندازه تغییر کرده است و با دقت و توجه بیشتری برای زندگی زناشویی تصمیم می‌گیرند.

مزایای جلسات مشاوره

• مشاوره قبل از طلاق کمک می‌کند تا زوج ها واکنش‌ های خود را در طول فرایند طلاق و همچنین بعد از صدور حکم نهایی درک و مدیریت کنند.
• زن و شوهر به کمک مشاور طلاق می‌توانند واکنش ها و احساسات خود را به بهترین شیوه‌ ممکن با یکدیگر و نیز سایر افراد مطرح کنند.
• روش مناسبی برای یافتن یک حامی مطمئن به منظور مبارزه با چالش‌ هایی است که هر یک از آن ها در طول فرایند طلاق و بعد از آن مواجه خواهند شد.
• زن و شوهر را برای روبه رو شدن با واکنش های فرزندان درباره‌ این تصمیم آماده می‌کند و روشهای صحیح مدیریت این واکنش ها را به آن ها آموزش می‌دهد.
• وقتی زن و شوهر هنوز برای طلاق گرفتن تردید دارند، مشاور کمک می‌کند تا عاقلانه ترین تصمیم گرفته شود.
• در جلسات مشاوره می‌توانند قبل از جدایی به مشکلات حل نشده‌ بپردازند و پرونده‌ زندگی زناشویی را با کمترین آسیب ببندند تا هر دو بتوانند زندگی را از نقطه‌ مثبت و روشنی شروع کنند.
• جلسات مشاوره قبل از طلاق فرصت مناسبی است تا زوج ها متوجه مشکلات روابط زناشویی خود بشوند و در جهت اصلاح آن مشکلات گام بردارند.
• چون مشاور فرد معتمد و بی طرفی است، هر دو طرف می‌توانند مطمئن باشند که او آن ها را قضاوت نمی‌کند و با توجه به نظر و احساس آن ها تصمیم مقتضی را می‌گیرد.

بنابراین به زوج ها توصیه می‌شود که با جدیت و دقت نظر خاصی به این گونه مشاوره هایی که قبل از طلاق صورت می‌گیرد توجه کنند.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا ...

طبق قانون این اختیار به مرد داده شده که در صورت لزوم می‌تواند با رعایت کردن شرایط مقرر در قانون، به دادگاه خانواده مراجعه و همسر خود را طلاق دهد. در مواردی که مرد درخواست طلاق می‌دهد باید برای طلاق دادن دلیل موجه داشته باشد. منظور از دلیل موجه شرایطی چون اعتیاد یا عدم تمکین و.. از طرف زن است.

گاهی زن و شوهر به دلیل اختلافات و عدم تفاهم یا دلایل دیگر به جایی می‌رسند که ادامه زندگی با یکدیگر برای آن ها سختی و ناراحتی به همراه دارد و ممکن نیست و به همین دلیل تصمیم به طلاق و جدایی از یکدیگر می‌گیرند. گاهی ممکن است این درخواست از طرف زن باشد و یا گاهی مرد مصمم به طلاق باشد و در بعضی موارد هم هر دو با توافق یکدیگر این تصمیم را می‌گیرند. اما در قانون درخواست طلاق از طرف زن با درخواست طلاق از سوی مرد تفاوت هایی دارد. که در مجله دلتا به بررسی این تفاوت ها می‌پردازیم.

طلاق از طرف مرد

طبق قانون این اختیار به مرد داده شده که در صورت لزوم می‌تواند با رعایت کردن شرایط مقرر در قانون، به دادگاه خانواده مراجعه و همسر خود را طلاق دهد. در مواردی که مرد درخواست طلاق می‌دهد باید برای طلاق دادن دلیل موجه داشته باشد. منظور از دلیل موجه شرایطی چون اعتیاد یا عدم تمکین و.. از طرف زن است. بنابراین در صورتی که مرد هیچگونه دلیلی نداشته باشد لازم است که تمام حق و حقوق زن که عبارتند از مهریه، نفقه ، دادن جهیزیه و اجرت المثل و در صورت امکان داشتن شرط تصنیف دارایی ( بر اساس این شرط نصف دارایی مرد به زن تعلق می‌گیرد) است. در واقع مرد موظف است که تمام مهریه همسر خود را در صورت داشت اموال و دارایی بپردازد، و در مواردی که اموالی نداشته باشد باید مهریه را به صورت اقساط پرداخت کند. در صورت طلاق تمام جهیزیه زن به او برگردانده می‌شود مگر اینکه وسایل دچار خرابی و ایراد شده باشد که در این صورت مرد مکلف نیست این اموال را تهیه کند.

در خصوص نفقه باید در نظر داشت که، در تمام مدتی که درخواست طلاق زن و مرد تحت بررسی است ، مرد موظف است که نفقه همسر را به او پرداخت کند. شرط تصنیف دارایی نیز در صورتی که در عقدنامه قید شده باشد باید انجام و نصف اموال مرد به زن واگذارشود، البته منظور از نصف کاملا نیمی از اموال نیست و در خیلی موارد شامل یک سوم یا یک چهارم از اموال می‌شود.

درخواست طلاق از طرف زن

بر اساس قانون، درخواست طلاق از جانب زن در صورتی امکانپذیر است که در زندگی زناشویی شرایطی وجود داشته باشد که باعث سختی و مشقت (عسر و حرج) وی شود. به طور مثال اعتیاد شوهر به طوری که برای زن زیان آور و غیر قابل تحمل باشد و یا عدم امنیت وی در خانه همسر و … که در چنین مواردی دادگاه حتی در صورت مخالفت شوهر حکم طلاق زن را صادر می‌کند. بنابراین طلاق از جانب زن در دو حالت امکان پذیر است :

1. طبق شرایطی که در قانون تعریف شده باشد. (شرایط عسر و حرج)
2. زن در شروط ضمن عقد، حق طلاق را قید کند.

شایان ذکر است که یکی از مهم ترین دلایلی که زن می‌تواند به راحتی این حق برای زن وجود دارد این است که در عقدنامه حق طلاق به زن داده شود و مرد خود وکالت دهد که زن می تواند در هر زمان که بخواهد طلاق بگیرد.

دادخواست طلاق از جانب زن و مرد در دوران عقد

طلاق از طرف زن

در هنگام عقد ازدواج اجازه پدر دختر برای ازدواج وی لازم است و ازدواج فقط با اجازه پدر امکان پذیر است. اما در طلاق بر خلاف ازدواج چنین شرایطی وجود ندارد و زن باکره می‌تواند بدون اینکه پدر رضایت دهد طلاق بگیرد. بنابراین هر چند که در دوران عقد زن و مرد زندگی مشترک را شروع نکرده اند اما در خیلی موارد زن در صورتیکه شرایط لازم را داشته باشد می‌تواند درخواست طلاق دهد و در این خصوص به او حق طلاق داده می‌شود و طبق قانون  زن می‌تواند تقاضای مهریه کند که نصف مهریه به زن داده می‌شود.

طلافق از طرف مرد

در دوران عقد نیز مرد مانند شروع زندگی مشترک می‌تواند درخواست طلاق دهد اما لازم است که حق و حقوق زن را پرداخت کند. البته باید به این نکته توجه داشت که در طلاق در دوران عقد فقط لازم است که مهریه و نفقه به زن پرداخت شود و او طلاق بگیرد، بر خلاف مواقعی که زندگی مشترک شروع شده است لازم است که در آن صورت اگر درخواست طلاق دهد بایستی تمام حقوق زن را اعم از مهریه، نفقه، اجرت المثل و تصنیف دارایی و … بپردازد. اشاره به این نکته ضروری است که در خصوص تصنیف دارایی به زن در دوران عقد چیزی تعلق نمی‌گیرد حتی اگر در عقدنامه قید شده باشد که  شرط تصنیف دارایی انجام شود، زیرا تصنیف دارایی به اموالی مربوط می‌شود که مرد بعد از زندگی مشترک به دست آورده است به همین دلیل در دوران عقد این اموال به زن تعلق نمی‌گیرد.

نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل و هزینه‌ های درمانی و بهداشتی و همچنین خدمتکار به دلیل بیماری زن یا در صورت عادت داشتن وی به خادم که البته در این مورد دادگاه به وضع مالی مرد توجه می‌کند.

نفقه از جمله حق و حقوقی است که به موجب قانون برای زن در نظر گرفته شده است. در واقع بعد از عقد ازدواج هر یک از زن و مرد حقوق و وظایفی نسبت به یکدیگر دارند که نفقه یکی از آن ها است. که در صورت عدم پرداخت آن از سوی شوهر برای وی مجازات در نظر گرفته می‌شود. در مجله دلتا در خصوص این موضوع توضیح داده شده که در چه شرایطی عدم پرداخت نفقه جرم محسوب می‌شود؟ و در صورت جرم بودن چه مجازاتی برای مرد در نظر گرفته شده است.

چگونگی اثبات عدم پرداخت نفقه

اگر زن حسن معاشرت داشته باشد و به وظایف ‌زناشویی خود عمل کند مستحق دریافت نفقه خواهد بود. در واقع شرطی که وی را مستحق دریافت نفقه می‌کند «تمکین» نام دارد. قانون مدنی در تعریف نفقه بیان می‌کند؛ نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل و هزینه‌ های درمانی و بهداشتی و همچنین خدمتکار به دلیل بیماری زن یا در صورت عادت داشتن وی به خادم که البته در این مورد دادگاه به وضع مالی مرد توجه می‌کند. به طور مثال اگر زنی با مردی ازدواج کند که حقوق کم و اندک دارد دیگر نمی‌تواند تقاضای خدمتکار داشته باشد. بنابراین وی در صورت عدم دریافت نفقه می‌تواند شکایت  و تقاضای خود را مبنی بر دریافت نفقه به دادگاه ارائه کند. شایان ذکر است که بر خلاف فرزندان که نمی‌توانند نفقه گذشته خود را مطالبه کنند و فقط نفقه از تاریخ دادخواست به آن‌ ها تعلق می‌گیرد، زن می‌تواند نفقه گذشته خود را در صورت تمکین مطالبه کند.

عواقب ندادن نفقه زن

در خصوص عدم پرداخت نفقه، قانون مدنی مقرر می‌دارد؛ «زن می‌تواند در صورت استنکاف (خودداری) شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند. در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد». بنابراین قانون برای عدم پرداخت مهریه جنبه کیفری در نظر گرفته است و بیان می‌کند؛ هر کس با داشتن استطاعت و توان مالی، و در صورت تمکین زن از پرداخت نفقه خودداری یا از پرداخت نفقه سایر اشخاص مانند نفقه فرزندان، امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش (شش ماه و یک روز تا دو سال) محکوم می‌شود. شایان ذکر است که زن باید شکایت‌ عدم پرداخت یا ترک نفقه را به دادگاه ارائه کند تا رسیدگی و تعقیب کیفری آغاز شود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که جرم عدم پرداخت نفقه فقط با شکایت آغاز می‌شود و در واقع بدون شکایت شاکی قابل پیگیری نیست و جزء جرائم قابل گذشت است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات متوقف می‌شود. شایان ذکر است که شاغل بودن زن، این شرایط را برای مرد فراهم نمی‌کند که نفقه پرداخت نکند. و مردان در این صورت هم موظف به پرداخت نفقه هستند.

اعسار از پرداخت نفقه

بعد از اینکه زن توسط حکم دادگاه همسر خود را ملزم به پرداخت نفقه کند و مرد توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد، وی می‌تواند تقاضای طلاق را به دادگاه خانواده ارائه دهد. استطاعت و ‌توان مالی مرد، از جمله شروطی است که برای پرداخت نفقه باید احراز شود. به عبارت دیگر، مجازات تعزیری ترک انفاق، فقط شامل مردی می‌شود که با وجود استطاعت مالی از پرداخت نفقه خودداری کند. تشخیص استطاعت مالی مرد با دادگاه است که باید وجود توان و تمکن مالی را در زمان ترک انفاق احراز و شناسایی کند. همچنین به‌ نظر می‌رسد در حالی که شوهر فقط استطاعت پرداخت قسمتی از نفقه زن را داشته باشد باید به همان میزان که توان مالی دارد نفقه را پرداخت کند در غیر اینصورت مشول مجازات خواهد شد. بنابراین طبق قانون مدنی در صورتی پرداخت نفقه بر شوهر واجب است که وی توان مالی لازم را داشته برای پرداخت نفقه داشته باشد.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا....

اخذ گواهی پزشکی قانونی یکی از روش های اثبات سوء رفتار از سوی مرد است. اما باید توجه داشت که گواهی پزشکی قانونی در اثبات ضرب و شتم، هر چند مبنی بر وقوع این امر از طرف شوهر است، اما به تنهایی کافی نیست و نمی‌تواند ضرب و شتم را برای دادگاه اثبات کند.

شاید بتوان طلاق به دلیل ضرب و شتم را از جمله رایج ترین موارد طلاق در ایران دانست. به گزارش مجله دلتا طبق قانون در صورتى که زن خواستار طلاق باشد و مرد مخالف باشد، لازم است زن با دلایلى خواسته خود را اثبات کند. در این نوشتار به این موضوع مى‌پردازیم که با یک بار ضرب و شتم از سوی مرد حق طلاق برای زن ایجاد می‌شود یا خیر؟

طلاق به دلیل ضرب و شتم

به دلیل اینکه ضرب و شتم باعث سختی و مشقت غیر قابل تحمل (عسر و حرج) برای زن در زندگی مشترک می‌شود، حق طلاق را برای وی ایجاد می‌کند. در واقع، آنچه به زن حق طلاق می‌دهد، سختی و مشقت زیادی است که با توجه به سوء رفتار و ضرب و شتم و دست بزن مرد، برای او ایجاد می‌شود. قانون در این باره می‌گوید؛ چنانچه ادامه زندگی مشترک موجب عسر و حرج (سختی و مشقت) زن باشد، وی می‌تواند به دادگاه خانواده مراجعه و تقاضای طلاق کند و در صورتی که این امر در دادگاه ثابت شود، دادگاه می‌تواند شوهر را مجبور به طلاق کند و در صورتی که مرد با اجبار دادگاه حاضر به طلاق نباشد، زن به موجب حکم دادگاه طلاق داده می‌شود.»

بنابراین یکی از موارد عسر و حرج، سوء معاشرت و ضرب و شتم از سوی مرد است. اثبات عسر و حرج در دادگاه، به عهده زن گذاشته شده است و در مورد طریقه اثبات آن قواعد خاصی وجود ندارد. بنابراین، زن می‌تواند از هر طریقی از جمله اقرار صریح یا ضمنی شوهر، شهادت شهود و یا گرفتن رای محکومیت ضرب و جرح، از دادگاه کیفری، اثبات کند که در سختی  و مشقت قرار دارد.

روش های اثبات ضرب و شتم مرد در دادگاه

یکی از روش های اثبات سوء رفتار شوهر اخذ گواهی پزشکی قانونی مبنی بر ارتکاب ضرب و جرح است. اما باید توجه داشت که گواهی پزشکی قانونی در اثبات ضرب و شتم، هر چند مبنی بر وقوع آن از سوی مرد باشد، به تنهایی کافی نیست و نمی‌تواند ثابت کننده ضرب و شتم برای دادگاه باشد. در واقع ملاک دادگاه خانواده که به موضوع طلاق رسیدگی می‌کند، عموماً رای دادگاه کیفری یا کیفرخواست دادسرا است و نه صرفا برگه ای که از پزشکی قانونی دریافت می‌شود.

بنابراین باید به این نکته توجه داشت که اگر زن صرفاً به دریافت گواهی پزشکی قانونی اکتفا کند و شکایت خود را دادگاه کیفری ادامه ندهد، دادگاه خانواده به گواهی پزشکی قانونی ترتیب اثر نخواهد داد. حتی اگر گواهی مذکور به نفع زن صادر شده باشد. شایان ذکر است که اگر زن بخواهد از ادامه شکایت صرف نظر و گذشت کند بهتر است درخواست ترک تعقیب را به دادگاه ارائه کند تا در صورتی که دوباره سوء رفتاری از سوی مرد مشاهده شد، بتواند پرونده ضرب و شتم را مجدداً به جریان اندازد.

راهکار دیگری که می‌تواند برای اثبات ضرب و شتم و سوء معاشرت مرد در دادگاه موثر باشد، تقاضا از دادگاه برای ارجاع موضوع به مددکاری به منظور تحقیق در این خصوص است. در این حالت مددکار دادگاه به صورت محسوس و نامحسوس از همسایگان محل زندگی زن و شوهر تحقیق می‌کند. این روش در شرایطی که عموماً طلاق گرفتن به درخواست زن با مخالفت شوهر مواجه می‌شود، می‌تواند راهکار تاثیرگذاری باشد.

آیا زن به دلیل یک بار ضرب و شتم می‌تواند طلاق بگیرد؟

اصولاً رفتار شوهر باید به حدی باشد که ادامه زندگی را برای زن غیر قابل تحمل کند، تا دادگاه رأی صدور طلاق را صادر کند. بدیهی است که اگر برای دادگاه ثابت شود که شوهر دارای سوء رفتار و یا سوء معاشرت است، زن می‌تواند به رغم مخالفت همسر، طلاق بگیرد. بنابراین باید سوء رفتار به صورت مستمر و مداوم باشد و اگر مرد یک مرتبه سوء رفتار داشته باشد، نمی‌تواند برای زن حق طلاق ایجاد کند. در واقع زن باید بتواند اثبات کند که ضرب و شتم مرد به حدی است که برای زن سختی زیادی در زندگی با مرد ایجاد کرده است. این موضوع ممکن است با گواهی‌ های متعددی که از پزشکی قانونی دریافت شده یا دفعات مکرری که علیه مرد کیفرخواست یا حکم محکومیت به ضرب و شتم صادر شده است قابل اثبات باشد.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا ....